WILLIAM KLEIN

«ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟΝ WILLIAM KLEIN» :

Αναμφισβήτητα ένα από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά γεγονότα της χρονιάς στην πόλη μας είναι το αφιέρωμα που διοργανώνει το 48ο φεστιβάλ κινηματογράφου στον πολυτάλαντο και πολυσχιδή Αμερικάνο σκηνοθέτη, φωτογράφο, γραφίστα και ζωγράφο WILLIAM KLEIN, ένα ‘τρομερό παιδί’ της σύγχρονης εικαστικής έκφρασης, με παρουσία μάλιστα και του ίδιου. Περά από την προβολή των ταινιών του, η έκθεση φωτογραφιών του που φιλοξενείται μέχρι τις 10 Ιανουαρίου 2008 στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τεχνης, σε επιμέλεια Μαριον Ιγγλεση, αποτελεί μια καλή ευκαιρία για προσέγγιση στο έργο του.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο μπολιασμός του Αμερικάνικου τρόπου οργάνωσης της δουλειάς με την Ευρωπα’ι’κή κουλτούρα και δημιουργικότητα μπορεί να κάνει θαύματα στην τέχνη. Ο Klein στάθηκε τυχερός γιατί τα ενστερνίστηκε και τα δυο. Και τα φίλτραρε παραγωγικά μέσα από την δημοσιογραφική – κοινωνιολογική ματιά του, μια ματιά ευρυγώνια και παραμορφωτική, φυσική προέκταση του 28αρι φακού της αγαπημένης του LEIKA. Όλος ο κόσμος γι΄αυτόν είναι ένα φωτογραφικό στιγμιότυπο. Μια ατελείωτη παρέλαση προσώπων κάθε ηλικίας και εθνικότητας μπροστά στον ‘παιχνιδιάρη’ φακό του. Αν ο Frank κουβαλάει μαζί του την αισθητική τού ξεριζωμένου Ευρωπαίου, και ο Weegee την σπιρτάδα ρεπόρτερ αστυνομικού δελτίου, ο Klein καταφέρνει να τα συνδυάσει και τα δυο. Αντιδρά με την ταχύτητα τού Weegee χωρίς όμως να ξεχνάει τούς κανόνες τής φόρμας. Προσπαθεί να βλέπει τα πάντα με την παρθένα άποψη ενός παιδιού, επινοώντας ταυτοχρόνως την προσωπική του αισθητική που γίνεται σημείο αναφοράς στις νεώτερες γενιές φωτογράφων.
Γεννημένος το 1928, στην Αμερική από γονείς μετανάστες από την Ουγγαρία, αφήνει πίσω του τη «χώρα της ελευθερίας», για να υπηρετήσει στην κατεχόμενη Γερμανία. Οι στρατιωτικές υποχρεώσεις τον στέλνουν στο Παρίσι, στο πλαίσιο ενός στρατιωτικού προγράμματος Γάλλο-Αμερικανικής φιλίας, και εκεί αρχίζει να ξεδιπλώνει το ταλέντο του. Στο Παρίσι παρακολουθεί μαθήματα ζωγραφικής στην Σορβόννη και στο εργαστήριο του Fernand Léger, όπου γνωρίζει τη μελλοντική γυναίκα του Ζαν, η οποία θα είναι και η βασική συνεργάτιδά του, έως τον θάνατο της το 2005.
Η καλλιτεχνική του πορεία ξεκίνησε από την ζωγραφική, πολύ σύντομα όμως, τον κέρδισε το πάθος του για την φωτογραφία. Το 1954, ο Αλεξάντερ Λίμπερμαν, καλλιτεχνικός διευθυντής της Vogue την εποχή εκείνη, προσέλαβε τον Klein ως φωτογράφο μόδας. Με αμφιθυμία, αλλά και μια δόση ειρωνείας, ο Klein, ανέτρεψε τις μέχρι τότε φωτογραφικές φόρμες που κυριαρχούσαν στον χώρο της μόδας. Εγκατέλειψε τα στούντιο και έβγαλε τα μοντέλα στους δρόμους. Οι φωτογραφίες του έγιναν διάσημες, ωστόσο ο ίδιος ο Klein, ήθελε περισσότερα. Τόσο σε ότι αφορά την θεματολογία, όσο και τον τρόπο έκφρασης. Από τον φωτογραφικό φακό, ο Klein, πέρασε στον κινηματογραφικό. Κι έκτοτε, ισορροπεί ανάμεσα στα δυο είδη.
Αρκετά πολιτικοποιημένος αποθανατίζει ή κινηματογραφεί θέματα της επικαιρότητας. Οι εικόνες του είναι πέρα από κάθε δεδομένο φωτογραφικής παραγωγής της εποχής του. Ευρυγώνιες, με περίεργα καρδαρίσματα, πρόσωπα που στριμώχνονται στα καρέ και μόλις που ανασαίνουν από την κυριαρχία του αδηφάγου βλέμματος. Ο Klein ο οποίος ποτέ δεν είχε επίσημη ‘φωτογραφική παιδεία’, χρησιμοποιεί τον φακό του σαν πινέλο ή καλύτερα σαν όπλο, αποτυπώνοντας τους ανθρώπους, το φως και την σκιά, πάντα σε κίνηση, χωρίς να εστιάζει, αξιοποιώντας δημιουργικά το «φλού» και δημιουργώντας εικόνες μοναδικής έντασης, ασχήμιας ή ομορφιάς, εικόνες ζωής. Φωτογράφος της δράσης ή απλός περιηγητής του δρόμου; Δεν τον απασχολεί το δίλλημα.
Επιστρέφει στα πάτρια εδάφη και αναζητεί τις μυρωδιές και τις εικόνες της παιδικής του ηλικίας. Έτσι προκύπτει το “NEW YORK” , ένα φωτογραφικό ποίημα, ίσως το καλύτερο λεύκωμα για την Αμερικάνικη μεγαλούπολη που έγινε ποτέ. Τόσο πρωτοποριακό που οι Αμερικάνοι το …αρνούνται και το εκδίδει τελικά στη Γαλλία. Αλλά συνεχίζει: Τόκιο, Ρώμη, Μόσχα, Παρίσι… Κάθε πόλη και μια δικιά του οπτική ιστορία, και μια ιδιαίτερη προσέγγιση. Κάθε πόλη έχει χώρο για ένα βιβλίο. Και αυτό θα είναι βιβλίο αναφοράς. Και μέσα σ’αυτά να κάτι που μας ενδιαφέρει. Η ρομαντική Ελλάδα του 50. Με τα ανοιχτό πουκάμισα, την θάλασσα, τα ξυρισμένα παιδικά κεφάλια και την μοναδική Μελίνα να πλατσουρίζει αγκαλιά με τον Πήτερ Ουστίνωφ…
Παράλληλα ο κινηματογράφος με τους χίπις, τις πορείες ειρήνης, την αναγκαιότητα της μόδας και τον θρύλο του Μοχάμεντ Άλι. Καταγράφει μεταξύ άλλων τον πόλεμο του Βιετνάμ, τον ρατσισμό, τη διαφήμιση, τα reality shows, το rock and roll, τον Μάη του 68, τα δημοφιλή σπορ, αλλά και θρησκευτικά ζητήματα. Και φυσικά ζωγραφίζει στις επιταγές της pop art. Την ζωγραφική δεν την εγκατέλειψε ποτέ, ήταν πάντα η αγαπημένη του. Όσο ο Κινηματογράφος είναι η ωριμότητα του και η φωτογραφία το ξέσπασμα της νιότης του. Το κάθε μέσο είναι ένας διαφορετικός τρόπος για να πει μια ιστορία. Οι οπτικές εκφράσεις συνυπάρχουν και συνδέονται αβίαστα στο μυαλό του μέχρι που τις συμπλέκει και ο ίδιος επιχειρώντας να ζωγραφίσει τις ίδιες τις φωτογραφίες και τα αρνητικά του χρησιμοποιώντας σμάλτο πάνω σε φωτογραφικό χαρτί. Έτσι προκύπτουν τα ζωγραφισμένα «Contacts», σήμα κατατεθέν του έργου του, και σημείο αναφοράς της μεταμοντέρνας οπτικής αισθητικής.
Η έκθεση στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης αποτελείται από ασπρόμαυρες φωτογραφίες της Νέας Υόρκης (1954-55), του Τόκυο (1961), της Μόσχας (1959-60), της Ρώμης (1956 και 2005) του Παρισιού (από το 1957 μέχρι σήμερα), της Ισπανίας και της Ελλάδας(1957 και 1963), φωτογραφίες μόδας και των πολύχρωμων παρασκηνίων της από τα χρόνια της Vogue, προβολή των ταινιών μικρού μήκους ‘Broadway by Light’, (1958) ‘Ralentis’,(1984) και ‘Contacts’ (1983) που θα προβάλλονται σε ειδικά διαμορφωμένο σημείο του μουσείου, αφίσες των ταινιών του, μακέτες βιβλίων και τα γνωστά του ζωγραφισμένα φωτογραφικά «κοντάκτ».
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να δοθεί και στον τρόπο παρουσίασης της δουλειάς του, εναρμονισμένης στους ψηλοτάβανους χώρους του μουσείου. Κάδρα με μεγέθη που κυμαίνονται από 1,00μ*1,50μ μέχρι 3μ*4μ, ταξινομημένα και συνωστισμένα σε ομάδες με ακανόνιστα σχήματα και ύφος και με κρεμασμένα σωρηδόν τα καρτελάκια των τίτλων, έτσι ώστε που για να τα διαβάσεις πρέπει να σταθείς και να τα φυλλομετρήσεις, δίνουν ένα δείγμα του ασύμμετρου εκφραστικού του έργου. Μόνος οδηγός ο ζωγραφισμένος διάδρομος στο πάτωμα που φιδογυρίζει ανάμεσα στους τοίχους και προσδιορίζει με λεκτικές αναφορές την τοπιογραφία των αναρτημένων έργων. Ένα καλό παράδειγμα για το πώς μπορεί να λειτουργεί σε χώρους τέχνης μια έκθεση φωτογραφίας στιγμιότυπων, χωρίς να βαραίνει από την περιχέουσα ατμόσφαιρα και χωρίς να την υποβαθμίζει.
Εκτός από τον ίδιο, ο οποίος μας έκανε παρέα σχεδόν μια βδομάδα, στα εγκαίνια είχε προσκληθεί να μιλήσει ο πρώην Υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας Ζακ Λανγκ.---.





ΚΩΣΤΑΣ ΚΙΤΣΟΣ
Email:kkitsos@tee.gr